MARIA GRZEGORZEWSKA
(1888-1967)
,,Dobroć człowieka … jest wprost bezcennym skarbem na świecie … dobroć rodzi dobroć”
Maria Grzegorzewska urodziła się 18 kwietnia 1888 roku we wsi Wołucza, koło Rawy Mazowieckiej.Była najmłodszym dzieckiem Felicji i Adolfa Grzegorzewskich. Miała pięcioro rodzeństwa. Ojciec jej dzierżawił majątek w Wołuczy, później administrował majątki rolne w okolicznych miejscowościach. Był dobrym, mądrym człowiekiem i świetnym gospodarzem. Jego żona była życzliwa ludziom, gotowa do niesienia pomocy. Oboje kultywowali tradycje niepodległościowe i patriotyczne.
W 1900 roku Maria została wysłana przez rodziców do Warszawy na pensję pani Kotwickiej. W 1908 roku uczęszczała na roczny kurs przygotowujący do studiów uniwersyteckich. Jednocześnie prowadziła zabronioną przez władze carskie działalność oświatową w kołach młodzieży. Możliwość wykrycia tej działalności powoduje, że musi wyjechać na Litwę- gdzie pracuje jako nauczycielka w domach prywatnych. Studia wyższe rozpoczyna w 1909 r w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jej sytuacja finansowa jest zła, zarabia na życie klejeniem kopert i korepetycjami. Często żywi się w ,,garkuchni”. Choroba płuc zmusza ją do przerwania studiów i wyjazdu do Zakopanego. Tu leczy się i zarabia udzielając lekcji. W 1913 r wyjeżdża do Brukseli gdzie studiuje wiedzę o rozwoju i nauczaniu dzieci. Następnie uczy się w Paryżu na Sorbonie. Pod wpływem studiów postanawia poświęcić się pracy z dziećmi upośledzonymi. Pracuje w jednej ze szkół paryskich w klasie dla upośledzonych umysłowo. W maju1919 r Grzegorzewska wraca do Polski. Rozpoczyna pracę jako wizytator do szkół specjalnych. W latach 1922-23 powstaje Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej – Maria Grzegorzewska zostaje dyrektorem instytutu. Pracuje naukowo cały czas zajmując się doskonaleniem własnej wiedzy. W czasie okupacji pracuje jako nauczycielka szkoły specjalnej. Jednocześnie prowadzi tajne nauczanie. Pomaga Żydom. Znana jest w konspiracji pod pseudonimem Narcyza- jest w Armii Krajowej. Bierze udział w Powstaniu Warszawskim. W sierpniu 1944 r Niemcy wywożą ją do obozu w Pruszkowie. Po krótkim pobycie w obozie Marii udaje się uciec. Resztę okupacji spędza w Zalesiu Dolnym pracując jako nauczycielka. Po zakończeniu wojny rozpoczyna działalność w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej.
Przedmiotem prac Grzegorzewskiej , jej trosk i starań były zawsze przede wszystkim dzieci, niepełnosprawne, kalekie, upośledzone umysłowo, dla których żądała uczestnictwa we wszystkim co ludzkie. Głosiła hasło:
” Nie ma kaleki – jest człowiek”
Zmarła w nocy z 6 na 7 maja 1967 r na atak serca. Dzisiaj patronuje Grzegorzewska wielu placówkom wychowawczym w Polsce, między innymi Specjalnemu Ośrodkowi Szkolno-Wychowawczemu w Siedlcach.